Een trauma verwerken is complexer dan je denkt

Waarom trauma niet iets is waar je zomaar overheen kunt komen en waarom het begrijpen van de wetenschap erachter essentieel is voor genezing.

Is je ooit, nadat je iets traumatisch hebt meegemaakt, verteld dat je gewoon verder moet of er overheen moet komen? Dr. Tracy Marks leg op haar website haarfijn uit waarom het zo complex is om een trauma te verwerken.

Als je dat hebt gedaan, weet je dat het niet zo eenvoudig is. Trauma is niet een slechte herinnering die we kunnen vergeten of een wond die na verloop van tijd op natuurlijke wijze geneest. Het is veel complexer en beïnvloedt zowel de geest als het lichaam op diepgaande manieren.

Als we het over trauma hebben, hebben we het niet alleen over de gebeurtenis zelf, maar over de aanhoudende impact die het heeft op je hersenen en je lichaam. Om te begrijpen waarom trauma zo moeilijk te overwinnen is, moeten we eerst kijken naar wat er in de hersenen en het lichaam gebeurt als we iets traumatisch meemaken. Trauma is een complexe psychologische en fysiologische reactie op ervaringen die het vermogen van een persoon om ermee om te gaan overweldigen.

Het wordt vaak geassocieerd met een enkele, levensbedreigende gebeurtenis, zoals een ongeluk of een mishandeling. Maar trauma kan ook het gevolg zijn van langdurige blootstelling aan chronische stressoren, zoals misbruik, verwaarlozing, pesten of systemische onderdrukking.

Psychologisch gezien treedt trauma op wanneer een gebeurtenis of een reeks gebeurtenissen een diepgaande invloed heeft op iemands gevoel van veiligheid, identiteit en wereldbeeld. Het is belangrijk op te merken dat trauma subjectief is.

Wat voor de één traumatisch is, is voor de ander misschien niet traumatisch, afhankelijk van factoren als persoonlijke geschiedenis, ondersteuningssystemen en veerkracht. Wanneer je een trauma ervaart, worden verschillende belangrijke delen van je hersenen beïnvloed.

De amygdala, vaak het angstcentrum van de hersenen genoemd, wordt hyperactief. Deze verhoogde staat van alertheid is de reden dat overlevenden van een trauma zich vaak angstig of gespannen voelen, zelfs als er geen direct gevaar bestaat.

De amygdala blijft in een constante staat van waakzaamheid, zoekt naar mogelijke bedreigingen en maakt het moeilijk om te ontspannen of zich veilig te voelen.

Je hippocampus, die centraal staat bij het vormen en ophalen van herinneringen, kan feitelijk krimpen als reactie op trauma, en de structurele verandering heeft invloed op de manier waarop herinneringen worden opgeslagen en opgeroepen.

Daarom ervaren mensen met een trauma vaak gefragmenteerde en vervormde herinneringen aan de gebeurtenis en deze herinneringen worden niet op dezelfde manier verwerkt als andere herinneringen en daardoor komen ze bovendrijven als levendige flashbacks of nachtmerries.

Prefrontale cortex is verantwoordelijk voor rationeel denken, besluitvorming en impulscontrole. Trauma-overlevenden hebben verminderde activiteit in de prefrontale cortex waardoor het moeilijker is emoties te reguleren, te concentreren of beslissingen te nemen, vooral bij stress.

Trauma heeft niet alleen invloed op de geest; het heeft ook invloed op het lichaam. Wanneer we een trauma ervaren, is de natuurlijke reactie van ons lichaam het activeren van onze vecht-vlucht- of bevriezingsmodus, wat een natuurlijk overlevingsmechanisme is.

En deze reactie resulteert in het vrijkomen van stresshormonen zoals cortisol en adrenaline. Deze hormonen bereiden ons voor om de dreiging het hoofd te bieden, eraan te ontsnappen of geïmmobiliseerd te raken als we geen andere opties hebben.

Maar als je een trauma hebt meegemaakt kan de stressreactie chronisch geactiveerd worden, zelfs als de directe dreiging voorbij is. Deze aanhoudende afgifte van stresshormonen kan leiden tot oa. spierspanning, chronische pijn, spijsverteringsproblemen en vermoeidheid.

Trauma-overlevenden melden vaak dat ze zich voortdurend uitgeput, gespannen of gevangen voelen in een eindeloze cyclus van stress. Trauma verandert je hersenen en lichaam op manieren die moeilijk ongedaan te maken zijn zonder gerichte interventies.

Het concept van neuroplasticiteit biedt hoop. Neuroplasticiteit is het vermogen van de hersenen om nieuwe neurale verbindingen te vormen.

Waarom is neuro-plasticiteit zo belangrijk?

Er zijn verschillende behandelbenaderingen die het mogelijk kunnen maken de hersenen te genezen van trauma door middel van adaptieve herbedrading.

Bijvoorbeeld Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) of traumagerichte cognitieve gedragstherapie (CBT).

Somatische therapieën krijgen ook steeds meer erkenning in de traumabehandeling. In tegenstelling tot therapieën die zich voornamelijk richten op gedachten en emoties, richten somatische therapieën zich op het lichaam.

Mindfulness, yoga en ademtechnieken kunnen ook een positieve bijdrage leveren. Een ander belangrijk aspect van traumaherstel is het beoefenen van zelfcompassie, er zullen goede en slechte dagen zijn, en je moet jezelf met vriendelijkheid behandelen in plaats van met een oordeel.

Onderzoek toont aan dat zelfcompassie de negatieve effecten van trauma kan verminderen door de emotionele veerkracht te bevorderen en gevoelens van schaamte of zelfverwijt te verminderen.

Trauma is een complexe ervaring die even complexe strategieën vereist om te genezen. Maar het goede nieuws is dat het met de juiste ondersteuning en interventies mogelijk is om je hersenen en lichaam opnieuw te bedraden in de richting van veerkracht en herstel.